Psycholingwistyka

Psycholingwistyka to dziedzina nauki znajdująca się na pograniczu psychologii i językoznawstwa, zajmująca się badaniem procesów psychicznych i neurobiologicznych związanych z używaniem języka.

Psycholingwistyka łączy metody psychologii eksperymentalnej, neurolingwistyki, kognitywistyki oraz językoznawstwa, by zrozumieć, jak ludzie posługują się językiem w praktyce.

Komunikacja werbalna a klamstwo

🔹słowa sa bardzo ważne w procesie wykrywania klamstwa. Myslimy szybciej niz mowimy stad umysl wie pierwszy jakie sa prawdziwe odpowiedzi na zadane pytania lub na dany temat. Ustalajac norme zachowania (szybkosc mowy, ton, slowa jakich ktos uzywa (do tego celu profilujemy to kim jest, poziom inteligencji, dialekt, a nawet na to ma wplyw miejsce urodzenia).

🔹 Lapsusy Freudowskie – (zwany też przejęzyczeniem freudowskim) to niezamierzone przejęzyczenie, pomyłka w mowie, piśmie lub zachowaniu, które – według teorii Zygmunta Freuda – ujawnia ukryte myśli, pragnienia lub konflikty psychiczne danej osoby.

Freud uważał, że tego typu „pomyłki” nie są przypadkowe, lecz wynikają z działania nieświadomości, która przebija się do świadomości w zniekształconej formie.

👉 Analiza tego daje dużo więcej informacji o osobie i o tym czy kłamie.

Słowa w terapii

Pracujac z kljentem w terapii slowa maja szczegolne znaczenie – ksztaltuja rzeczywistosc klienta.

➡️ Dla Terapeutów :

• Język problemu vs. język rozwiązania – terapeuta pomaga klientowi przejść od opisywania trudności („nic mi się nie udaje”) do budowania języka sprzyjającego zmianie („zdarza się, że coś mi wychodzi – jak to zrobiłem?”).
• Steve de Shazer pisał, że rozmowa w terapii nie jest tylko opisywaniem rzeczywistości, ale aktywnym jej współtworzeniem – dlatego dobór słów ma moc sprawczą.
• Słowa aktywują ciało migdałowate, czyli „ośrodek alarmowy” mózgu. Negatywne słowa mogą nasilać reakcję stresową (kortyzol, napięcie).
• Z kolei pozytywne, konstruktywne i nadziejne słowa stymulują układy dopaminowe i serotoninowe, co wiąże się z poczuciem nagrody, ulgi i nadziei.
• Zmiana narracji (np. „mam problem” → „szukam rozwiązania”) to tzw. przekształcanie ramy poznawczej.
• Neurobiologicznie oznacza to zmianę wzorca aktywacji neuronalnej: mniej pobudzenia struktur lękowych, a więcej zaangażowania ośrodków odpowiedzialnych za motywację i kreatywność.
  
  

Dlaczego to działa? (neurobiologia w praktyce)

• Słowa pełne nadziei i sprawczości aktywują układ nagrody (dopamina), co zwiększa motywację.
• Nazywanie emocji („czuję lęk”, „jestem smutny”) obniża pobudzenie układu stresu.
• Myślenie w kategoriach procesu („jeszcze nie…”, „uczę się…”) wzmacnia neuroplastyczność i ułatwia budowanie nowych nawyków

Neuroplastyczność – mózg zmienia się przez doświadczenie i język

• Mózg nieustannie się przebudowuje – powstają nowe połączenia neuronalne, a nieużywane zanikają.

• Słowa, które powtarzamy (na głos lub w myślach), wzmacniają określone sieci neuronalne.

• Dlatego powtarzanie narracji problemowej („jestem beznadziejny”, „zawsze się boję”) utrwala schematy stresu, a budowanie narracji rozwiązaniowej wzmacnia ścieżki wspierające poczucie sprawczości.